ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΜΠΤΗ
Έγραφα σε προηγούμενη ανάρτησή μου σχετικά με τους οπαδούς της ομάδας μας: Υπάρχουν οπαδοί και «οπαδοί», ολυμπιακοί και «ολυμπιακάρες», μάγκες και κωλόπαιδα, και πάσης φύσεως κατηγοριοποιήσεις. Όντως έτσι είναι. Αλλά δεν θαν πάμε κατ’ ευθείαν σε αυτό. Ανάγκη πάσα να πούμε μερικά πράγματα, τρόπον τινα εισαγωγικά και προεπεξηγηματικά των απόψεων που θα διατυπωθούν στη συνέχεια αυτών των σημειωμάτων.
Σύγγαυροι, δεν υπάρχει διαχρονικός τύπος οπαδού – το ένα και μοναδικό καλούπι, απ’ όπου βγαίνουν «φασόν» οι οπαδοί της ομάδας μας ογδονταπέντε χρόνια τώρα. Κοινά στοιχεία υπήρχαν στο παρελθόν πολλά – τόσα πολλά που σχεδόν σημείωναν και ετόνιζαν την εξαιρετικότητα του ολυμπιακού οπαδού. Με τα χρόνια, όμως, αυτά τα κοινά στοιχεία έχουν λιγοστέψει σημαντικά. Στη δεκαετία του ’50, λ.χ., τότε που ο Ολυμπιακός έγινε και ονομάστηκε κατά γενική παραδοχή Θρύλος, δεν ήταν trendy για τον «καλό φίλαθλο» να υποστηρίζει τους «μαουνιέρηδες» και την «ψαραγορά»... δεν ήταν «comme il faut», δεν ήταν «καθώς πρέπει». Η ομάδα μας μπορεί να ιδρύθηκε από ανθρώπους της μέσης αστικής τάξης, αλλά από την πρώτη της κιόλας μέρα τράβηξε κοντά της το λαϊκό στοιχείο του Πειραιά –της μεγάλης αυτής εργατομάννας– και των λιμανιών της χώρας. Απλώθηκε ο Ολυμπιακός σε όλη την Ελλάδα όχι μόνο για τις αγωνιστικές επιτυχίες του, που ήσαν πολλές, αλλά και γιατί εξέφραζε το άδολο όνειρο του λαϊκού ανθρώπου: να δει επί τέλους στη ζωή μιαν άσπρη μέρα. Νικώντας οι «μαουνιέρηδες» τους «τζιτζιφιόγκους» ήταν σαν να νικούσαν οι Αποκάτω τους Αποπάνω. Ιδεολόγημα; Βεβαιότατα! Και αν, μάλιστα, κάτσεις και καλοσκεφτείς ότι «τζιτζιφιόγκοι» δεν ήσαν οι ποδοσφαιριστές του ΠΑΟ (που ήσαν μεν και εκείνοι παιδιά των λαϊκών τάξεων, αλλά έπαιζαν για την ομάδα της «καλής κοινωνίας»), τότε το συγκεκριμένο ιδεολόγημα γίνεται αφόρητο και απύθμενο.
Ωστόσο, ιδεολόγημα-ξεϊδεολόγημα, από όλη αυτή τη συγκρουσική ιστορία έβγαινε κάθε Κυριακή απόγευμα ένα συμπέρασμα: ότι ο εργατικός και προσφυγικός Πειραιάς νικά την καλοταϊσμένη Αθήνα των βολεμένων αστών. Το πώς έγινε αυτό, μην το ρωτάτε, σύγγαυροι. Κανονικώς εχόντων των πραγμάτων τέτοια πράγματα δεν γίνονται. Μα να που έγινε! Η επί έτη αδιάλειπτη επιβεβαίωση του συμπεράσματος συνέτεινε στο να γεμίσει το στρατόπεδο του Ολυμπιακού και από ανθρώπους που επ’ ουδενί θα κατατάσσονταν στα λαϊκά κοινωνικά στρώματα.
Στα αρχαία ελληνικά «θρύλος» θα πεί «φήμη». Εφημίσθη δε τόσο πολύ ο Ολυμπιακός, ο πολυνίκης, που έγινε θρύλος – κάτι που καμμία άλλη ελληνική ομάδα δεν κατάφερε, όση συμπάθεια και αν προκαλούσε σε μεγάλες μάζες του πληθυσμού που ασχολείτο με το ποδόσφαιρο. Εκείνα τα χρόνια των τελών της δεκαετίας του ’50 μορφοποιήθηκαν εν τέλει και τα δύο αθλητικά / ποδοσφαιρικά στρατόπεδα της Ελλάδας: οι Ολυμπιακοί από τη μία μεριά και οι Αντιολυμπιακοί από την άλλη. Και ιδού, εδώ είναι το παράδοξο! Ενώ η «ταξική» εχθρότητα με τον ΠΑΟ είναι δεδομένη, και άρα η αντιολυμπιακότητα του τελευταίου παρίσταται ως λογικώς αναμενόμενη, μεγάλες ομάδες λαϊκές, όπως φερ’ ειπείν ο ΠΑΟΚ και η ΑΕΚ, δεν είναι έκτοτε απλώς αντίπαλοι του Ολυμπιακού, αλλά διακηρυγμένοι εχθροί του. Οι αφορμές γι’ αυτό είναι εκατοντάδες (και κατά κανόνα εφευρίσκονται)· το αποφασιστικό αίτιο αναζητάται – και, φευ, δεν βρίσκεται.
Γενεές και γενεές ολυμπιακών οπαδών μεγάλωσαν και γαλουχήθακαν με μία μόνη προσήλωση, που ήταν κατά μέγα μέρος της αντανάκλαση της κοινωνικής αλήθειας: ότι ο παραπεταμένος Πειραιάς δίνει παντοία μαθήματα αγωνιστικότητας σε όλους τους ταπεινούς και καταφρονεμένους και ότι ο οικονομικώς και κοινωνικώς ισχυρός δεν νικάει πάντα... και για την ακρίβεια: δεν νικάει ποτέ, αρκεί η μεριά των ασθενών να έχει μια δύναμη που δεν την έχουν οι ήδη ισχυροί: τη δύναμη να προκόψει, να βγει από πάνω, να υπερκεράσει τις δυσκολίες, να φέρει βόλτα τα πράγματα, να... να... να.... Χίλια «να» μπορούμε να απαριθμήσουμε, μα αν τα σουμάρουμε σε ένα, θα καταλήξουμε στο πολύ ανθρώπινο «να γλυκάνει τη ζωή του».
Κι έτσι, κοντά στους «λαϊκούς», ο Θρύλος της Ελλάδος γλύκαινε και σεβαστά ποσοστά του πληθυσμού, που δεν προέρχονταν από τις «λαϊκές» κοινωνικές στοιβάδες. Έπαιρνε και από τους «άλλους», από τους «απέναντι», από τους «όχι δικούς» του που γίνονταν δικοί του. Και τους γλύκαινε όλους όχι μόνο τότε που σάρωνε τους τίτλους, αλλά και τότε που πάση δυνάμει αντιστεκόταν στην επέλαση του αιωνίου αντιπάλου του, του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου. Στην αρχή εκ του προχείρου και εντελώς σπασμωδικά, έπειτα πιο συμμαζεμένα και πιο οργανωμένα, και στο τέλος συντριπτικά.
Αν υπάρχει, σύγγαυροι, ένας τύπος ολυμπιακού οπαδού, είναι αυτός: ο τύπος τού να χαίρεσαι στις νίκες του Θρύλου και να μην κωλώνεις στις αναποδιές που βρίσκεις. Ο τύπος αυτός σφυρηλατήθηκε μεταξύ 1950 και 1965 και έκτοτε παραμένει. Λυπάμαι βέβαια που θα το πω, αλλά δεν είναι ακμαίος. Έχει χαλαστεί.
Θα συνεχίσουμε.
Ο ζωγραφικός πίνακας, που κοσμεί την ανάρτηση κάτω από το σήμα της ομάδας μας, είναι το έργο «36» του Alexej Jawlensky.
16 σχόλια:
Sumfwnoume apoluta sugavre.
U.g.:skaliza ton katalogo ths vivliothikhs edw sth Melbourne kai koita ti vrhka:
45 chronia vazō gol stous vazelous : mythistorēma ē, mallon, peristasiakē autoviographia hōs sōma mikromythistorēmatos gia tēn hellēnikē glōssa / Giōrgos Kentrōtēs.
Eisai diethnhs!!!
@ delfinoula: Νά 'σαι καλά εκεί στους αντίποδες!
Ως προς το σχόλιο της Δελφινούλας, δυνάμεθα να αναφωνήσωμεν:
"Γιώργο,
θρησκεί,
στην Αυστραλία"!
Για το κείμενο, ομολογώ ότι μετά κάθε μέρος σκεφτόμουνα αν είναι δυνατόν το επόμενο ναναι καλύτερο Και εξακολουθώ να το σκέφτομαι, και εσύ να το πετυχαίνεις Keep thinking Ερυθρόλευκε Σουσλώφ!
Βλέπω με ικανοποίηση ότι η παράθεση απόψεων συνεχίζεται στο ίδιο υψηλό επίπεδο. Και επιτέλους, γράφτηκαν κάποια πράγματα που κι εγώ ήθελα από καιρού να θίξω...
Κατ' αρχήν, όντως οι εποχές αλλάζουν. Το να αλλλάζουν δεν είναι κακό. Έτσι είναι η εξέλιξη. Το να χειροτερεύουν όμως επειδή έχουμε ξεχάσει την ιστορία είναι μια τελείως διαφορετική περίπτωση. Ο λόγος που το ποιόν των οπαδών αλλάζει (προς το χειρότερο) έχει να κάνει και με τους δύο παράγοντες.
Κάτι ακόμη που ξεχνάμε είναι ότι η ιστορία ήταν πολύ πιο πρόσφατη στους τότε, σε σχέση με τους αμαθείς του σήμερα. Για παράδειγμα, το στέμμα ήταν συνυφασμένο (επισήμως) με τον Παναθηναϊκό για λόγους κοινωνικούς. Το στέμμα όμως ήταν συνυφασμένο και με την Μικρασιατική Καταστροφή. Άρα τόσο οι ευπατρίδες όσο και οι πρόσφυγες το σιχαίνονταν. Κάτι που ποτέ δεν αναφέρεται από κανέναν είναι ότι σχέση με την προσφυγιά δεν έχουν μόνο οι κλασικές ομάδες (Πανιώνιος, ΑΕΚ, ΠΑΟΚ, Απόλλων κλπ) αλλά έχει -και μάλιστα τεράστια- και ο Ολυμπιακός, καθ'όσον τεράστιο μέρος των προσφύγων εγκαταστάθηκε στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά. Αυτό λοιπόν οδήγησε και στην "οπαδική" επιλογή, αλλά και στην αντιπαλότητα με άλλες συγκεκριμένες ομάδες. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι ο Ολυμπιακός είναι προσφυγικό σωματείο, ουδεμία σχέση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν αντίστοιχα υπόβαθρα.
Επίσης, το υπόβαθρο της φτώχειας, του δρόμου, του σκληρού μεροκάματου κλπ έβρισκε τεράστια απήχηση στον κόσμο. Μην ξεχνάμε ότι σε άλλες εποχές οι παίκτες μας πήγαιναν για προπόνηση αμέσως μετά το μεροκάματο. Έτσι ό κόσμος έβλεπε τον εαυτό του στους παίκτες. Από 'κει πηγάζουν και η γνωστή πειραιώτικη μαγκιά, το φιλότιμο κλπ, από εκεί προκύπτει και η ερυθρόλευκη ψυχή.
Πέραν τούτου, υπήρχαν οι πολιτικές καταβολές. Αριστερό σωματείο δεν ήταν ποτέ ο Ολυμπιακός, ήταν όμως διαχρονικά αριστερών προδιαγραφών (με την υπερβατική έννοια της αριστεράς, όχι την κομματικοποιημένη φυσικά). Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε πόσους παίκτες μας είχαν διώξει, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τον συγκινητικό Βαγγέλη Χέλμη, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε αυτά που έκανε ο μέγας Γεώργιος Ανδιανόπουλος ως υπουργός Εμπορίου (ιδίως). Αυτά οχι μόνο τα έβλεπε ο κόσμος, αλλά τα βίωνε κιόλας.
Παρομοίως, υπάρχαν και άλλοι λόγοι, κι έτσι όλοι αυτοί δημιούργησαν ένα μωσαϊκό κόσμου διαφορετικών προδιαγραφών που υποστήριζε την ομάδα μας.
(συνεχίζω)
Ο κόσμος έχει λησμονήσει ότι πάλαι ποτέ η αντιπαλότητα μεταξύ Ολυμπιακού και (πχ) ΠΑΟΚ ήταν αμιγώς τοπογραφική. Γενικά όμως ο Ολυμπιακός είχε αρκετά καλές σχέσεις με κάποιες συγκεκριμένες ομάδες. Με όσες είχε πιο "εχρθικές" σχέσεις, οι λόγοι ήταν καθαρά κοινωνικοί. Με τον Εθνικό πχ υπήρχε η κόντρα ότι ήταν η ομάδα των πλουσίων του Πειραιά. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Εθνικός ήταν ποτέ στο άρμα του βάζελου ως εσφαλμένα έχει επικρατήσει (μην ξεχνάμε πχ ότι η βαρύτερη εντός έδρας ήττα του βάζελου είναι από τον Εθνικό). Το γιατί η υγιής αντιπαλότητα με κάποιες ομάδες (πχ Πανιώνιο, ΑΕΚ κ.α.) κατέληξε σε εχθρότητα για λόγους ως επί τω πλείστο άγνωστους, όχι όμως τελείως άγνωστους. Υπάρχουν ιστορικές αυθύνες που βαραίνουν κάποιες διοικήσεις του Ολυμπιακού, αλλά αυτό είναι μεγάλη ιστορία.
Το θέμα είναι ότι η ιστορία άρχισε να "μπασταρδεύεται" από την δεκαετία του 70 ουσιαστικά, κυρίως με την εισροή χρημάτων από τον Γουλανδρή, ο οποίος ως τεράστιος εφοπλιστής δημιούργησε μια τελείως πρωτόγνωρη κατάσταση στις τάξεις του Ολυμπιακού. Συν τοις άλλοις ήταν και το γεγονός ότι ο Ολυμπιακός γιγαντώθηκε δυσανάλογα πολύ σε σχέση με άλλες ομάδες με αποτέλεσμα να δημιουργήσει εχθρότητες (κυρίως από εσφαλμένους χειρισμούς του), ενώ κάποια δεδομένη στιγμή διέπραξε και το ιστορικά τεράστιο λάθος προς ομάδες ιδεολογικά φίλιες (και όχι μόνο). Και το ακόμη πιο τεράστιο λάθος το διέπραξε προς ομάδες του Πειραιά.
Αυτοί και άλλοι τόσοι κι άλλοι τόσοι λόγοι λοιπόν, τόσο υπό το πρίσμα της αλλαγής των εποχών, όσο και υπό αυτό της αμάθειας που μας χαρακτηρίζει δημιούργησε ένα συνοθύλευμα οπαδών, πολλοί εκ των οποίων ως έχουμε ξαναπεί είναι με τον Ολυμπιακό απλώς για να είναι με τον πρώτο, αφού κατά τα λοιπά στερούνται ιδεολογικού υπόβαθρου.
@ Θεόδωρος Α. Πέππας: Ευχαριστώ για το καλοπροαίρετο κομπλιμέντο, αλλά νομίζω ότι ο Μιχαήλ Σουσλώφ δεν είχε γράψει στη ζωή του απολύτως τίποτα! Μποντζόρνο και Χρόνια Πολλά.
@ Hades: Με προλαβαίνεις, σύγγαυρε, σε πολλά. Είσαι και πιο νέος, έχεις και ορμή, τα λες και ωραία και, κυρίως, σωστά. Σ' ευχαριστώ πολύ. Νά 'σαι καλά.
Αν σε πρόλαβα σε κάποια, φίλε Γιώργο, χαίρομαι, διότι κάποιες φορές έχει σημασία το ποιον πρόλαβες! :)
Πέραν αυτού όμως, κάποια πράγματα τα γνωρίζω καλά διότι τόσο ως Πειραιώτης όσο και ως γαύρος με οικογενειακές καταβολές (και με την ειδικότερη και με την ευρύτερη έννοια) γνωρίζω καταστάσεις εκ των έσω. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν εξακολουθώ να περιμένω εναγωνίως τη συνέχεια των απόψεών σου διότι ως σου έχω ξαναπεί έχεις πολύ ωραία γραφή, ουσιαστική και συναισθηματική συνάμα, κάτι που δεν απαντάται συχνά στις μέρες μας.
Στο θέμα μας τώρα, αν και υπό άλλες συνθήκες το'χω ξαναναφέρει εδώ μέσα, δεν θα κουράσει νομίζω να το επαναλάβω μια ακόμη φορά: στις εκλογές του Συλλόγου προ ετών όταν πήγα στα γραφεία του ερασιτέχνη να ψηφίσω έβλεπα ηλικιωμένους να πηγαίνουν υποβασταζόμενοι από τα εγγόνια τους να ψηφίσουν. Έβλεπα Κυρίους και Κυρίες σε αναπηρικά καροτσάκια να προσέρχονται με συνοδεία για να συμμετάσχουν στην τεράστια αυτή γιορτή του Ολυμπιακού. Όλοι τους ήταν "παλαιάς κοπής": με την γραβατούλα τους, με την τραγιάσκα τους, με το μπαστούνι τους κλπ. Και όλοι τους ήταν ΚΑΤΑΣΥΓΚΙΝΗΜΕΝΟΙ, μέσα στα δάκρυα. Ανατριχιάζω και μόνο που τα σκέφτομαι. Κάποιοι εξ αυτών έκλαιγαν κιόλας. Ξέρεις γιατί; Διότι όλοι αυτοί είχαν ζήσει τις παλιότερες εποχές που αναφέρεις και με την συμμετοχή τους στις εκλογές της ομάδας είδαν ένα όνειρό τους να γίνεται πραγματικότητα: ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ στο όραμα που επί δεκαετίες τους ΣΤΗΡΙΖΕ, συνέδραμαν στην Ιδέα που τους έδινε οξυγόνο να συνεχίσουν και να προσπεράσουν το άλφα ή το βήτα πρόβλημα. Ο Ολυμπιακός δεν έλυσε ποτέ το βιοποριστικό πρόβλημα κανενός. Συνέβαλε τα μέγιστα όμως πολύς κόσμος ταλαιπωρημένος και καταρρακωμένος να νοιώθει υπερήφανος, να έχει πρόσωπο να κυκλοφορήσει έξω στον δρόμο την επομένη.
Αυτοί, ήταν που κάποτε γέμιζαν το γήπεδο, κύριοι.
@ Hades: Σύγγαυρε, αυτό το τελευταίο που έγραψες, είναι η ΟΥΣΙΑ της ολυμπιακοφροσύνης, αλλά ποιός να το καταλάβει στην Πλατεία Αλεξάνδρας. Κι αν είναι καναδύο, που καταλαβαίνουν, τους τρώνε οι διάφοροι Μπαρμπήδες, οι ποικιλώνυμοι Αιμίλιοι και οι φρικαλέοι τσουκαλόφρονες.
Προς το παρόν, θέλω να μοιραστώ το πόσο ενθουσιασμένος είμαι που σας βρήκα, νόμιζα ότι ήμουν μόνος!
Το παραπάνω περιλαμβάνει και αυτούς που σχολιάζουν.
@ ASTERIX: Να είσαι καλά, σύγγαυρε. Είμαστε χιλιάδες, αλλά δεν το ξέρουμε και δεν το ξέρουνε (ούτε οι ξένοι, αλλά ούτε και -φευ- οι δικοί μας).
Τω όντι, αλλά δεν τα ξέρει κι ο κόσμος προκειμένου να τα απαιτήσει από την διοίκηση. Φαύλος κύκλος.
Μόνο που θα ήθελα να σε παρακαλέσω να μην αναφέρεις τον κύριο Μπάρμπη. Έχουμε διατηρήσει πολύ υψηλό επίπεδο έως τώρα, μην το καταβαραθρώνουμε...
@ Hades: Θα χρειαστεί, δυστυχώς, να το ξανακάνω, και σχετικώς διεξοδικά, όταν θα έλθει η ώρα. Από το 1972 τον τρώω στη μάπα! Συμπάθιο, αλλά δεν γίνεται. (Σίγουρα έχεις αντιληφθεί ότι ο εν λόγω είναι ο επίσημος εκφραστής του ΟΛΥΜΠΙΑΣΚΟΥ...) Αλλά, όχι τώρα, άλλο από τέτοιον, καθότι έχουμε και αγώνες σήμερα. Χαίρε!
Στους αγώνες μην ξεχναμε και το γυναικείο πόλο στις 5. Πάμε για f4...
@ Hades: Έχεις δίκιο. Κρεμάω ένα υπέροχο κλασικό κομμάτι του Ιωσήφ... Πράσινου (= Giuseppe Verdi!) με την κόκκινη Άννα Νετρέμπκο, σ' το αφιερώνω, και πάω για τις θρυλικές ενασχολήσεις μου.
Σουσλωφ με την εννοια του θεωρητικού του ..κινήματος! Δεν ήξερα ότι δεν είχε γράψει, αλλά δεν θα ..έψαχνα και να τα διαβάσω αν είχε! Να προσθέσω, και πάλι, ότι τα σχόλια του Hades είναι πάντοτε εξαιρετικά διεισδυτικά και θάπρεπε και αυτά και τα δικά σου κείμενα να συγκεντρωθούν σε ενιαία μορφή
Δημοσίευση σχολίου