ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Σε κανέναν τομέα του επιστητού και της ανθρώπινης δράσης δεν υπάρχει παρθενογένεση. Όλα ξεκινούν από ένα ήδη γνωστό κάπου για να καταλήξουν –βάσει ενός προτύπου– κάπου αλλού. Τίποτα δεν γίνεται και δεν λειτουργεί χωρίς κίνητρο και χωρίς παράδειγμα. Και πάντοτε απαιτείται η συνεργατικότητα του κινήτρου και του παραδείγματος – όπερ σημαίνει: δεν είναι δυνατόν να είναι άσχετα μεταξύ τους, γιατί αλλιώς δεν επιτυγχάνεται κανένας στόχος και δεν ευοδώνεται κανένας σκοπός. Όλα αυτά ισχύουν τόσο σε ατομικό όσο και σε διαπροσωπικό ή συλλογικό επίπεδο. Στη δεύτερη περίπτωση, μάλιστα, τα επί μέρους κίνητρα πρέπει να συστήσουν ένα γενικό κίνητρο που να αποκρίνεται στις απαιτήσεις και τις προκλήσεις του παραδείγματος.
Οι γραμμές αυτές σύρονται μετά τις αποτυχίες της ομάδας μας στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, τον αποκλεισμό της από το Κύπελλο Ελλάδος και πριν την επικείμενη κατάκτηση του Πρωταθλήματος Ελλάδος - την δέκατη στα τελευταλία ενδεκα χρόνια, σημειωτέον. Καθώς δε τις σέρνω στο χαρτί, αναρωτιέμαι ποιο ειδικό κίνητρο είχε ο κάθε ένας από όσους συνθέτουν τον τεράστιο οργανισμό που λέγεται Ολυμπιακός, ποιο είναι το συνιστάμενο γενικό κίνητρο του Ολυμπιακού και ποιο είναι το παράδειγμα, πάνω στο οποίο έχει προσηλωθεί η συλλογική διάνοια του ΟΣΦΠ, προκειμένου να το μιμηθεί και, ενδεχομένως, να το ξεπεράσει. Με δεδομένο, μάλιστα, το αρνητικό τελικό αποτέλεσμα μιας διετίας στις ευρωπαϊκές ποδοσφαιρικές αρένες, καταλήγω σε κάποιες απαντήσεις, που, αν τις έστυβα όλες μαζί, θα έβγαζα το συμπέρασμα ότι στερούμεθα κινήτρου και παραδείγματος ή –εν πάση περιπτώσει– αυτά που έχουμε είτε είναι εσφαλμένα είτε δεν είναι ευκρινή. Αναφέρομαι, βέβαια, κυρίως στην για μία ακόμη φορά αποτυχημένη συμμετοχή μας στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις.
Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν. Ο Ολυμπιακός απέτυχε στα ευρωπαϊκά γήπεδα ακριβώς γιατί δεν γνώριζε τι ακριβώς έπρεπε να πετύχει και πάνω σε ποιο μοντέλο θα έπρεπε να κινηθεί. Και τούτο όχι γιατί δεν διέθετε η ομάδα, ας πούμε, καλή διάθεση, ψυχή, ορμή, υποστήριξη (πάσης φύσεως) και λοιπά συναφή, αλλά γιατί δεν διέθετε γνώση τού πώς εν γένει καλλιεργούνται κίνητρα διακρίσεως και τού ποια ιδιαίτερα και ξεχωριστά –κυριολεκτικώς εξαιρετικά– παραδείγματα επιλέγονται, προς τα οποία θα κατατείνουν τα κίνητρα. Και φοβάμαι ότι, δυστυχώς, δεν διαθέταμε αυτή τη γνώση, ακριβώς επειδή κανείς δεν τη δίδαξε σε αυτούς που εκλήθησαν να πετύχουν το τελικό θετικό αποτέλεσμα: στους ποδοσφαιριστές. Διδάσκονται αυτά τα πράγματα – με αφοσίωση, με υπομονή, με διαρκή επανάληψη. Καμία μεγάλη ομάδα δεν έγινε μεγάλη –και, μάλιστα, διαχρονικά μεγάλη– στην τύχη. Αντίθετα όλες οι μεγάλες ομάδες έγιναν μεγάλες, επειδή έφτιαξαν ή όρισαν οι ίδιες την τύχη τους.
Οι παραδοσιακοί –και σε όλους γνωστοί– «παράγοντες» δεν αρκούν για το επιτυχές ποιοτικό άλμα. Ούτε η «ευψυχία», ούτε «το πύρινο κοινό» ούτε ο «τσαμπουκάς» καθορίζουν αποφασιστικά την έκβαση μαχών στην Ευρώπη, γιατί τέτοιο «υλικό» μπορεί να διαθέτουν και οι κατά περιόδους αντίπαλοί μας. Το επιθυμητό είναι να ζυμωθεί το υλικό αυτό με τέτοιον τρόπο, ώστε τον καλό να τον κάνει καλύτερο και τον πολύ καλό άριστο, και όλους μαζί να ξέρουν μέσα στο γήπεδο τι ζητούν και πού θέλουν να φτάσουν. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι τούτο: όσοι συμμετέχουν στην αγωνιστική δράση πρέπει όχι απλώς να θέλουν, αλλά πρωτίστως να μπορούν να ενεργοποιήσουν τα κίνητρά τους μέσα στον ορίζοντα του εξαρχής επιλεγμένου ορθολογικού παραδείγματος, για να εκπληρώσουν τους ευγενείς σκοπούς τους. Αυτό το «να μπορούν» υπάρχει οπωσδήποτε εκ φύσεως, αλλά βελτιστοποιείται με τη διδασκαλία τού να μπορείς να μπορείς (ολοένα περισσότερο).
Η νέα προσπάθεια του Ολυμπιακού στην Ευρώπη πρέπει να προσανατολισθεί σε κίνητρο εναργές και σε παράδειγμα ορατό και κατανοητό από όλους όσοι θα είναι σε θέση να τα μετατρέψουν σε πραγματικότητα. Τούτο είναι το προέχον. Όλα τα άλλα είναι δευτερότριτα και παιδιά της (κακής μας) τύχης.